Η ΓΥΡΗ

Πριν από δυο χιλιάδες χρόνια περίπου ο Αριστοτέλης στην παρατήρηση των μελισσών έβλεπε την κίτρινη σκόνη στα σώματα τους καθώς και τους μικρούς κίτρινους σβώλους στα πόδια τους και πίστεψε πως αυτό ήταν η πρώτη ύλη για την κατασκευή των κηρηθρών και το βάπτισε κήρινθο. Σε μερικά νησιά των Κυκλάδων την γύρη έστω και ελαφρά παραφρασμένη, ακόμη και σήμερα την ονομάζουν κεράθι. Εικάζεται ακόμη πως χάρη εκείνης της ονομασίας που έδωσε ο Αριστοτέλης ονομάζουμε σήμερα έτσι την κηρήθρα και το κερί. Η γύρη μπορεί να χαρακτηρισθεί και ως το σπέρμα των φυτών, δημιουργείται στους ανθήρες των λουλουδιών, αποτελείται από πολύ μικρούς κόκκους, τους γυρεόκοκκους, που για πρώτη φορά το 1680 περίπου ο ερευνητής φυσιοδίφης N. Crew περιέγραψε στο εργαστήριο του με αρκετές λεπτομέρειες για την εποχή του, και όμως για πρώτη φορά ο Langstroth το 1823 παρατηρώντας στα μελισσοκομεία του τις μέλισσες περιέγραψε με λεπτομέρεια πως συλλέγουν την γύρη με το λεπτό τρίχωμα τους και την αποθηκεύουν στα καλαθάκια που έχουν στα πίσω πόδια τους.
Σπάνια μέλισσα μπήκε σε κυψέλη έχοντας στο σώμα της κόκκους γύρης, όταν την συλλέγει με τις τρίχες του σώματός της κάθεται σε κάποιο κλαδί ή φύλλο και με τα χτένια από τα πόδια της που διαθέτει για τον σκοπό αυτό καθαρίζει με μεγάλη σχολαστικότητα όλη την γύρη, στερεώνοντας την στα καλαθάκια των πίσω ποδιών της χρησιμοποιώντας προσκολλητικές ουσίες που βρίσκονται στο σάλιο της καλύπτοντας κάθε γυρεόκοκκο με μεγάλη τέχνη. Ο χρόνος που χρειάζεται η μέλισσα για ένα ταξίδι συλλογής πλήρους φορτίου κυμαίνεται από την εποχή, τον καιρό, και την απόσταση της ανθοφορίας από την κυψέλη, συνήθως είναι γύρω στην μισή ώρα, έχουν αναφερθεί και μικρότεροι χρόνοι αλλά και πολύ μεγαλύτεροι των δυο ωρών.
Το πάχος των γυρεόκοκκων κυμαίνεται από 2.5 έως 250μ(μικρά), το χρώμα τους ποικίλει, από το μαύρο της παπαρούνας, ροζ–κόκκινο του πολύκομπου, ανοικτό κίτρινο της ντάλιας, του ταραξάκο, της ακονιζιάς, της κολοκυθιάς κλπ, κρεμ το αρμυρίκι και της κουμαριάς, αλλά και λευκό του βαμβακιού της μπάμιας κλπ, η γεύση της είναι κατά το πλείστον πικρή αλλά υπάρχουν και φυτά, πόα συνήθως, που δίνουν γλυκιά γύρη.
Η εργασία για την οποία παράγεται η γύρη είναι η γονιμοποίησης των λουλουδιών για την παραγωγή σπόρων οι οποίοι στην συνέχεια διαιωνίζουν το κάθε είδος φυτού. Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθούν και τα ίδια τα φυτά αλλά και τα έντομα όπως οι μέλισσες ήμερες και άγριες, οι χρυσόμυγες, οι βομβίνοι και εκατοντάδες άλλα είδη εντόμων της Ελληνικής φύσης.
Τα ανεμόφυλλα φυτά βασίζουν την γονιμοποίηση τους περισσότερο στην τύχη και για αυτό τον σκοπό παράγουν περισσότερη ποσότητα γύρης(κωνοφόρα) αλλά και μικρότερου μεγέθους κόκκους για να ταξιδεύουν χιλιόμετρα μακριά. Τα εντομόφυλλα μελισσοκομικού ενδιαφέροντος φυτά αντίθετα βασίζουν την γονιμοποίηση τους στον παράγοντα έντομο, άγριες μέλισσες, βομβίνοι και οι κοινές μέλισσες του είδους apis melifera είναι οι ακούραστοι επικονιασταί και το σίγουρο είναι ότι δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη, περνούν και ξαναπερνούν όλα τα άνθη κάθε δένδρου σχολαστικά, αυτό έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα την επιπλέον παραγωγή σε καρπούς που στα οπωροφόρα φτάνει μέχρι και 80% περισσότερη σοδειά.
Τα αρσενικά όργανα είναι οι ανθήρες οι οποίοι παράγουν την γύρη ευρίσκονται στους στήμονες των λουλουδιών και είναι πάντα δίπλα από τον θηλυκό όργανο των λουλουδιών το οποίο λέγεται ύπερος (γυναικωνίτης, ή γυναικείο), συντίθεται από το στίγμα, το στύλο και την ωοθήκη που δημιουργείται ο καρπός ο οποίος περιέχει τους σπόρους για την διαιώνιση.
Οι γυρεοσυλλέκτριες μέλισσες επισκέπτονται σε κάθε ταξίδι τους περίπου 300 λουλούδια για να συλλέξουν ένα πλήρες φορτία γύρης, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι η μέλισσα έχει μεγάλη ανθική σταθερότητα, δηλαδή πάει στα άνθη ενός φυτού συνέχεια για συλλογή γύρης ή νέκταρος. Η ανθική σταθερότητα είναι αυτή που βοηθά τόσο στην αυτεπικονίαση(λέγεται η επικονίαση που γίνεται από μεταφορά γύρης στα άνθη του ιδίου φυτού), αλλά και στην σταυρεπικονίαση ( λέγεται η μεταφορά γύρης από ένα φυτό στα ίδια άνθη των διπλανών φυτών).
Η Ελληνική χλωρίδα είναι γενικά από τις πιο πλούσιες των Μεσογειακών χωρών, σ’ αυτό βοηθά η μεγάλη ηλιοφάνεια, το κλίμα και τα συστατικά του εδάφους και έτσι αναπτύσσεται μεγάλος αριθμός μελιτογόνων αλλά και γυρεοδοτικών φυτών. Από τα οποία το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχουν τα αυτοφυή φυτά και μικρότερο τα καλλιεργούμενα οπωροφόρα και καλλωπιστικά στα πάρκα, πλατείες και στις εθνικές οδούς.
Σπάνια θα υπάρξει φυτό που να είναι μόνον μελιτογόνο και όχι γυρεοδοτικό αντίθετα δεν υπάρχει δένδρο ή φυτό που να βγάζει νέκταρ και να μην δίνει γύρη. Η γύρη είναι το ψωμί των μελισσών περιέχει πρωτεϊνες σε πολύ μεγάλη περιεκτικότητα που την έχουν μεγάλη ανάγκη για τον εξωσκελετό τους, για την παραγωγή βασιλικού πολτού, να ταΐσουν την βασίλισσα και τον γόνο τους. Η γύρη δεν θα πρέπει να απουσιάζει από καμία κυψέλη χειμώνα καλοκαίρι σε μικρά και μεγάλα μελίσσια μας.


Μελετώντας την γύρη διαπιστώνουμε ότι συγκριτικά με άλλα γεωργικά προϊόντα πολύ ανώτερη σε συστατικά και θα πρέπει να την χρησιμοποιούμε για ανθρώπινη χρήση, γιατί οι πολύτιμες θρεπτικές και ιαματικές ιδιότητες της την αναδεικνύουν σαν αγνή και φυσική τροφή υψηλής διατροφικής αξίας.

Το βασικότερο όλων είναι ότι η γύρη περιέχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη R, η οποία αυξάνει την αντίσταση των τριχοειδών αγγείων, προστατεύοντας έτσι τον οργανισμό από τις εγκεφαλικές αιμορραγίες, μειώνει τους υψηλούς σφυγμούς της καρδιάς και συμβάλει θετικά σε μεγάλο ποσοστό στην μακροζωία των ανθρώπων που την καταναλώνουν.
Σε ίση ποσότητα γύρης και μοσχαρίσιο κρέας, η γύρη υπερέχει 5 φορές περισσότερο σε (αμινοξέα) ισολευκίνη, λευκίνη και μεθιονίνη, 6,5 φορές πιο πολύ φαινυλαλανίνη και τρυπτοφάνη και 3 φορές περισσότερο από το τυρί. Από τα παραπάνω εξάγεται το συμπέρασμα ότι καθημερινώς μία κουταλιά γύρη μας καλύπτει τον οργανισμό μας από ωφέλιμα αμινοξέα.

Από πολλούς θεωρείται σαν προϊόν φαρμακευτικό, λόγω των πολλών συστατικών του. Ανάλογα βέβαια με το είδος του φυτού που προέρχεται χαρακτηρίζεται και η περιεκτικότητα της γύρης σε ασκορβικό οξύ, καρωτίνες, χλωρογονικά και τριτερπενικά οξέα.

Η γύρη της παπαρούνας, μηλιάς, αχλαδιάς και βυσσινιάς περιέχει β-καροτίνη, η γύρη της ιτιάς, της αχλαδιάς και του τριφυλλιού περιέχουν σε μεγάλη δόση φλαβονοϊδή που κατεβάζουν την χοληστερίνη, έχουν ανανεωτική, αντισκληρωτική, σπασμολυτική και προστατευτική επίδραση ακόμη και έναντι της ραδιενεργού ακτινοβολίας

. Επίσης είναι κατάλληλη για την αρτηριοσκλήρυνση, δρα σπασμολυτικά στους λείους μυς του πεπτικού και του κυκλοφορικού συστήματος.

Αγγειοσταθεροποιητικές και αντιφλεγμονικές ιδιότητες έχει η γύρη του κενταύριου, επίσης και της ιτιάς και της βυσσινιάς αλλά επιπλέον έχουν χλωρογόνα οξέα που με την σειρά τους επηρεάζουν τα χολικά οξέα όπως και την σωστή λειτουργία των νεφρών, ρυθμίζουν ακόμη την δραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα.

Η γύρη χαρακτηρίζεται για την αναβολική της δράση καθώς επίσης δρα και βιοδιεγερτικά που εκδηλώνεται στην ανάπτυξη και στον μεταβολισμό χωρίς παρενέργειες.

Η γύρη ρυθμίζει την λειτουργία του στομάχου και του πεπτικού συστήματος διότι τα ένζυμα αμυλάση και καταλάση που περιέχει η γύρη διεγείρουν την έκκριση των στομαχικών υγρών και συμβάλλουν στην ομαλοποίηση των περισταλτικών κινήσεων των εντέρων, το δε αντιβιοτικό που περιέχει η γύρη παρουσιάζουν δράση εναντίον της παθογόνου χλωρίδας του εντέρου, ένας σημαντικός παράγοντας στη θεραπεία του εντέρου.

Χάρη στις βιταμίνες, αμινοξέα κλπ, έχει τονωτική και γενικά διεγερτική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό, επίσης ομαλοποιεί το νευρικό σύστημα. Παρά την μεγάλη σύγχρονη τεχνολογία σε μέσα και τεχνογνωσία με σοβαρές και λεπτομερέστατες αναλύσεις δεν ήρθαν ακόμη στο φως όλα τα συστατικά της σύνθεσης της γύρης.
Η έλλειψη γύρης από την κυψέλη έχει σαν αποτέλεσμα οι μέλισσες να θέλουν μεγάλους χρόνους παραμονής μέσα στην κυψέλη για ξεκούραση, μείωση του μεγέθους των μελισσών, γιατί στην απέλπιδα προσπάθεια να διατηρήσου το μελίσσι, τραβάνε πρωτεϊνες από το δικό τους σώμα και ταΐζουν τις προνύμφες στα κελιά τους πριν τα σφραγίσουν, σταματούν να εκκρίνουν βασιλικό πολτό για να ταΐσουν την βασίλισσα, μη τάισμα της βασίλισσας έχει σαν τελικό αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η γέννα, μέχρι που κάποιες φορές σταματά τελείως για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν η βασίλισσα δεν γεννά οι μέλισσες την αντικαθιστούν, άδικα βέβαια γιατί εμείς δεν επιθεωρήσαμε και δεν κάναμε αυτό που έπρεπε σωστά να κάνουμε, να βάλουμε υποκατάστατα γύρης για να αναπληρώσουμε και να συνεχίσει το μελίσσι μας να αναπτύσσεται ομαλά και γρήγορα.